Door Mariken Althuizen, begeleider & specialist science/scheikunde

I’m starting with the man in the mirror

I’m asking him to change his ways

And no message could have been any clearer

If you want to make the world

a better place

Take a look at yourself

and then make a change.

[Michael Jackson – Man in the Mirror]

Deze songtekst hebben we bij LOS Deurne op de spiegel geschreven die in onze gespreksruimte staat. In deze gespreksruimte voeren we aannamegesprekken (met toekomstige leerlingen en ouders), beeldvormende gesprekken (met leerling en ouders) en bemiddelingskringen (als leerling of begeleider aan te vragen bij conflicten waar je zelf niet uit komt).

In de kern staat op die spiegel waar LOS Deurne over gaat: over jou en over een betere wereld.
Michael had gelijk: je kan blijven zoeken buiten jezelf, je kan blijven wijzen naar anderen, maar als je iets (anders) wil, zul je naar jezelf moeten kijken en zul je zelf een stap moeten zetten.

Soms kan deze spiegel heel confronterend zijn. Het ligt niet aan of bij de ander. Het ligt aan of bij jezelf. En inmiddels schromen we er bij LOS Deurne niet meer voor om iedereen die spiegel voor te houden: leerlingen, begeleiders en ouders. Dat komt af en toe hard over, maar wij zien dat liever als heel eerlijk. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Echte liefde betekent soms ook echte grenzen stellen.

De echte wereld is een harde wereld, waarin je je vanuit je eigen kracht staande moet leren houden. Een echte wereld met regels en afspraken die, als je je er niet aan houdt, zelfs je dood kunnen betekenen; denk maar aan het verkeer. LOS Deurne kan als mini-wereld een oefenwereld zijn, waar je net iets meer ruimte en tijd krijgt om te leren als daarbuiten, maar de lessen zijn hetzelfde. Het voordeel bij LOS Deurne is wel dat je invloed hebt op alle afspraken. Het nadeel is meteen daaraan gekoppeld: je hebt geen enkel excuus om je er niet aan te houden (zie ook mijn eerdere blog: Niks moeten?).

Eén van onze leerlingen, die al een aantal jaren ervaring heeft met democratisch onderwijs, zei in haar laatste beeldvormend gesprek: “Ik ben wel een beetje klaar met geduld hebben met iedereen.” Wat een mooie les was dit voor haar en voor ‘iedereen’: zij heeft geleerd haar grenzen te stellen, en ‘iedereen’ heeft geleerd dat haar grenzen gerespecteerd moeten worden.

Prof. Gert Biesta zegt in zijn oratie ‘Tijd voor pedagogiek’ (2018): “Subjectiverend onderwijs probeert de ontmoeting met weerstand positief te duiden, en niet als een tijdrovend obstakel te zien dat effectief leren in de weg zou staan. Subjectiverend onderwijs is daarmee onderwijs dat onderbreekt, niet om het onderbreken zelf maar om de ‘reality check’ mogelijk te maken die nodig is om te werken aan het omvormen van onbegrensde vrijheid tot volwassen vrijheid.” 

Bij LOS Deurne zijn de minst fijne momenten, de weerstandmomenten, inderdaad achteraf de mooiste en meest leerzame. En ik ben heel trots op onze leerlingen, ouders en begeleiders die deze weerstand durven te voelen, durven te duiden en durven om te buigen naar een leermoment voor zichzelf. Weerstand omvormen tot volwassen in de wereld staan. Het vraagt een heleboel van je, maar levert oneindig veel meer op.

Wil je meer lezen over hoe dit onderwerp ook op andere democratische scholen steeds onderwerp van gesprek blijft? Dit (Engelstalige) artikel van Nan Narboe (Cascade Valley School, Portland, Ore – 2001) schetst een mooi beeld van de verschillen tussen ‘The Real and The Kind’.